ҲАҚЛИ ДАЪВО СУД ТАРТИБИДА ҚАНОАТЛАНТИРИЛДИ

Мамлакатимиз Конституциясида ота-оналар ўз фарзандларини вояга етгунларига қадар боқиш ва тарбиялашга, ўз навбатида, вояга етган, меҳнатга лаёқатли фарзандлар ўз ота-оналари ҳақида ғамхўрлик қилишга мажбур экани қатъий белгилаб қўйилган.

Ушбу қоида халқимизнинг миллий қадрият ва урф-одатларининг ёрқин ифодаси ҳи­соб­ланади. Фарзанд ва ота-она ўр­тасидаги меҳр-оқибат, ях­ши-ёмон кунда суянчиқ бўлиш, ғамхўрлик кўр­сатиш халқимиз табиатига хос.

Айтиш керакки, юртимизда кексайган, қаровга муҳтож ота-онасига ғамхўрлик қилаётган, иссиқ-совуғидан ўз вақтида хабар олиб, уларни меҳр билан парваришлаётган юрт­дош­ла­римиз жуда кўпчиликни ташкил этади.

Бироқ гуруч орасида курмак учрагани каби авлоддан-авлодга ўтиб келаётган миллий қадриятларимизни унутган, кекса ота-онасини ўз ҳо­лига ташлаб қўйган, уларга моддий таъминот беришдан бўйин товлайдиган кимсалар ҳам оз бўлса-да, учраб туради.

Яқинда очиқ суд мажлисида гулистонлик Янгибой Хушмуродов (исм-шарифлар ўз­гар­ти­рилган) нинг даъво аризаси кўриб чиқилди.

Янгибой Хушмуродов ўз даъво аризасида фар­занд­лари Нажмиддин, Аслиддин, Аҳлиддин, Азмиддин ва Зуҳриддин Хушмуродовлардан моддий таъминот ундириб бе­ришни сўраган.

Суд мажлисида маълум бў­лишича, Я. Хушмуродов ҳо­зирда саксон ёшдан ошган. Турмуши давомида етти нафар фарзанд кўрган. Улардан бир нафари вафот этган, бир нафари қиз. Қолган беш нафар ўғил унинг ҳолидан хабар олмай қўй­ган. Соғлиғи яхши эмас, ҳар ойда оладиган пенсияси кун­далик эҳ­тиёж­ла­ри­дан ортмайди. Шу сабабли ота фарзандларидан алимент ундиришни сўраб, судга мурожаат қилган.

Шу ўринда бу борадаги қо­­нун талабларига эътибор қа­ратсак, Оила кодексининг 110-моддасига кў­ра, вояга етган, меҳнатга лаёқатли болалар ўз ота-онасига ихтиёрий равишда моддий ёрдам беришдан бўйин товласа, таъминот миқдори болаларнинг оилавий ва моддий аҳволини ҳисобга олган ҳолда суднинг ҳал қилув қарорига асосан белгиланади.

Ота-она алимент ундириш ҳақидаги талабни ўз болаларининг бирига ёки бир неч­тасига нисбатан қўйганидан қатъи назар, алимент миқдорини белгилашда суд вояга етган, меҳнатга лаёқатли болаларнинг барчасини ҳи­собга олиши лозим.

Вояга етган, меҳнатга лаёқатли болалардан алимент ундириш низоси узил-кесил ҳал бўлгунга қадар судья шу низо бўйича вақтинча тўлаб турилиши лозим бўлган суммани кўр­сатиб, ажрим чиқариши мумкин. Вояга етган, меҳнатга лаёқатли болалардан ундирилаётган алимент миқдори қонун ҳужжатларида белгиланган меҳнатга ҳақ тўлаш энг кам миқдорининг 11,75 фоизидан кам бўл­маслиги керак.

Оила кодексининг 136-моддасига асосан алимент судга мурожаат этилган пайтдан бошлаб ундирилади. Алимент олиш ҳуқуқига эга бўлган шахс, алимент талаб қилиш ҳу­қуқи вужудга келганидан сўнг қанча муддат ўтганидан қатъи назар, хоҳлаган вақтда алимент ундириш тўғрисидаги талаб билан судга мурожаат қилишга ҳақли.

Суд даъво талабини муҳокама қи­либ, даъвогар Янгибой Хушмуродовга ёшга доир пенсия тайинлангани, моддий ёр­дамга муҳтожлиги, жавобгарлар фойдали меҳнат фаолияти би­лан шуғулланиб келаётган бўлса-да, ўз ихтиёри билан отасини моддий жиҳатдан таъминламаётганини инобатга олди ва даъвогарнинг али­мент ундириш ҳақи­даги даъвосини асосли деб топди. Шу боис даъво та­лаби қаноатланти­ри­либ, жавобгарлардан Янгибой Хушмуродовнинг фойдасига меҳнатга ҳақ тў­лаш энг кам миқдорининг 20 фоизи миқдоридан алимент ундириш тўғ­ри­сида ҳал қилув қарори қабул қил­ди.

Шу тариқа кекса Я. Хушмуродовнинг ҳақли даъвоси суд тартибида қаноатлантирилди.

Хулоса ўрнида шуни алоҳида таъкидлаш жоизки, ота-она фарзандини дунёга келтириб, вояга етказиш, таълим-тарбия бериш, уйли-жой­ли қилиш, ҳаётда ўз ўр­нини топиши учун беқиёс машаққат чекади. Ўз навбатида, фарзанд ҳам уларга кексайган чоғида ғамхўрлик кўрсатади, ҳар тарафлама қўл­лаб-қувватлайди. Халқимизга хос бўлган ушбу инсоний фазилат миллий қонунчилигимизда ҳам ўз ифодасини топган. Инсонийлик ва фарзандлик бурчи бажарилмаганда ана шу қонун талаби ёр­дам беради. Баён этилган воқеа тафсилоти бунинг ёрқин исботидир. Ундан тўғри хулоса чиқариш ҳар бир инсоннинг ўзига боғлиқ.

Камол НАМОЗОВ,

фуқаролик ишлари бўйича

Гулистон туманлараро

суди раиси