МАДАНИЙ МЕРОС ҲИМОЯДА: СУДДА КОНСТИТУЦИЯВИЙ ҲУҚУҚ ТИКЛАНДИ
Бош қомусимизнинг 49-моддасида «Фуқаролар Ўзбекистон халқининг тарихий, маънавий ва маданий меросини авайлаб-асрашга мажбурдирлар. Маданият ёдгорликлари давлат муҳофазасидадир» дея қайд этилган.
Аммо Учкўприк тумани ҳокимлиги ушбу конституциявий қоидага беписанд муносабатда бўлиб, ғайриқонуний қарор қабул қилди.
Маълумки, мамлакатимиз турли тарихий обидалар, археологик ёдгорлик ва муқаддас қадамжоларга жуда бой. Учкўприк туманининг «Ғожи Ғиждон» маҳалла фуқаролар йиғинида жойлашган Ғанчи масжиди ана шулардан биридир.
XIX асрнинг охирида барпо этилган ушбу маскан Фарғона вилояти ҳокимининг 2006 йил 5 августдаги «Вилоят ҳудудидаги маданий мерос объектларини муҳофаза қилиш ва улардан фойдаланишни тартибга солишнинг қўшимча чора-тадбирлари ҳақида»ги қарорига биноан меъморий ёдгорликлар рўйхатига киритилган. Қолаверса, у Вазирлар Маҳкамасининг 2014 йил 5 декабрдаги «Тарихий бадиий ёки ўзга маданий қимматлиги туфайли гаров ва ипотека қўлланилиши мумкин бўлмаган объектлар рўйхатини тасдиқлаш тўғрисида»ги 335-сонли ҳамда 2019 йил 4 октябрдаги «Моддий маданий меросни кўчмас мулк объектлари миллий рўйхатини тасдиқлаш тўғрисида»ги 846-сонли қарорларига илова қилинган рўйхатда ҳам қайд этилган.
«Маданий мерос объектларини муҳофаза қилиш ва улардан фойдаланиш тўғрисида»ги қонуннинг 23-моддасида давлат мулкида турган моддий мерос объектлари давлат тасарруфидан чиқарилиши ва хусусийлаштирилиши мумкин эмаслиги белгиланган. Бироқ Учкўприк тумани ҳокими 2017 йил 2 августдаги 1034-сонли қарори билан масжидни якка тартибдаги тадбиркор Х. Содиқовга доимий фойдаланиш ҳуқуқи асосида бериб юборган. Тадбиркор бу ерда тикувчилик цехи ташкил этган.
Шу боис Фарғона вилояти Маданий мерос бошқармаси Учкўприк тумани ҳокимининг 2017 йил 2 августдаги қарорини ҳақиқий эмас, деб топиш тўғрисида Фарғона туманлараро маъмурий судига даъво ариза киритди.
Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодекснинг 67-моддасига мувофиқ, ишда иштирок этувчи ҳар бир шахс ўз талаб ва эътирозларига асос қилиб келтираётган ҳолатларни исботлаб бериши керак. Аммо Учкўприк тумани ҳокимлиги мутасаддилари туман ҳокимининг 2017 йил 2 августдаги 1034-сонли қарори қонуний эканини судда асослаб бера олмади.
Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодекснинг 189-моддасида «Суд устидан шикоят қилинаётган қарор ёки унинг айрим қоидалари ёхуд ҳаракатлар (ҳаракатсизлик) қонун ҳужжатларига зид эканлиги ҳамда аризачининг ҳуқуқлари ва қонун билан қўриқланадиган манфаатларини бузаётганлигини аниқласа, қарорни ёки унинг айрим қисмларини ҳақиқий эмас ёхуд ҳаракатларни (ҳаракатсизликни) қонунга хилоф деб топиш тўғрисида ҳал қилув қарори қабул қилади» дея қайд этилган. Бинобарин, суд даъвони қаноатлантириб, Учкўприк тумани ҳокимининг 2017 йил 2 августдаги қарорини ҳақиқий эмас, деб топиш тўғрисида ҳал қилув қарори қабул қилди.
Маданий мерос — бебаҳо бойлик. Унда халқимизнинг бой тарихи мужассамлашган. Шу боис маданий мерос объектларини асраб-авайлашимиз зарур. Бу нафақат қонун талаби, балки инсоний бурчимиз ҳамдир.
Элмуроджон ОРТИҚОВ,
Фарғона туманлараро
маъмурий суди судьяси
Фикр қолдириш