ҲАЛОЛ МЕҲНАТ ҚАДРИ

Мамлакатимизда ҳар бир инсоннинг меҳнат қилиш ҳуқуқи қонун асосида кафолатланган. Хусусан, ишчи-ходим­ларнинг меҳнат вазифаларини бажариш билан боғлиқ ҳолда жароҳатланиши, касб касалликларига чалиниши ёки бошқа турда шикастланиши туфайли етказилган зарарни тўлаш тартиби ҳам қонунлар ва меъёрий ҳужжатларда аниқ белгилаб қўйилган.

Бахтсиз ҳодисани махсус текшириш далолатномаси, бахтсиз ҳодиса ва ишлаб чиқаришда соғлиққа етказилган шикастлар тўғрисида далолатнома, суд қарори, меҳнатни муҳофаза қилиш ва меҳнат тўғрисидаги қонун ҳужжатларига риоя этилиши, давлат меҳнат техника инспектори ёхуд бошқа мансабдор шахслар (органлар)нинг хулосаси, касб касаллиги тўғрисида тиббий хулоса, айбдор шахс­ларга маъмурий ёки интизомий жазо бериш тўғрисидаги қарор, касаба уюшмаси қў­ми­таси ёки корхона ходимларининг бош­қа ваколатли органи қарори меҳнат жа­роҳати учун иш берувчининг айб­дорлиги ёхуд жавобгарлигини исботловчи далил ҳисобланади.

Шу ўринда айтиб ўтиш жоизки, коронавирус инфек­ция­сининг тарқа­ли­ши муносабати билан ушбу касалликка қарши курашиш учун жалб этилган тиббиёт ва санитария-эпидемиология хизмати ходимларининг манфаатларини ҳимоя қилиш борасида бир қатор ҳужжатлар қабул қилинди. Жумладан, 2020 йил 26 март­даги «Коронавирус инфекцияси тарқалишига қарши курашишга жалб қи­линган тиббиёт ва санитария-эпидемиология хизмати ходимларини қўллаб-қувватлашга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида»ги Президент қа­рорида коронавирус инфекциясини юқтирган тиббиёт, санитария-эпидемиология хизмати ва бош­қа ходимларнинг соғлиғига шикаст етказилгани ёки уларнинг оғир аҳволга тушиши ва соғлиғи тикланмагани муносабати билан бир йўла бериладиган қўшимча тўловлар миқдори тасдиқланган.

Меҳнат муносабатига киришган ходимларнинг хавфсизлигини таъминлаш борасида тегишли чоралар кў­рил­ган бўлса-да, афсуски, коронавирус инфекцияси би­лан касалланган беморларни даволашга жалб қи­линган баъзи тиббиёт ва санитария-эпидемиология хизмати ходимларининг соғлиғига шикаст етгани ҳам айни ҳақи­қат.

Ходимларнинг соғлиғини тиклаш, ет­казилган зарарни бартараф этиш чоралари кўрилмоқда ҳамда тегишли тўловлар тўлаб берилмоқда. Баъзи ҳо­латларда ходимларнинг ҳуқуқлари суд орқали ҳимоя қилинмоқда.

Масалан, тиббиёт ходими Р. А. коронавирус инфекцияси тарқалиши муносабати би­лан ушбу касалликка қар­ши ку­рашиш учун махсус ташкил этилган тиббиёт муассасасига ишга жалб қи­линган. Ўз меҳнат вазафасини бажариш чоғида коронавирус инфек­ция­сини юқтириб олган ва вафот этган.

Марҳумнинг қарамоғида бўлган оила аъзолари Президент қарорида белгиланган бир марталик компенсацияни олиш учун мутасадди идораларга бир неча бор мурожаат қилишган. Бироқ бу муаммо ижобий ҳал этилмаган. Шундан сўнг марҳумнинг оила аъ­золари бир марталик компенсацияни ундириш учун судга даъво аризаси киритган.

Шу ўринда қонун ҳужжатларига назар ташласак, «Коронавиус инфекция­си тарқалишига қарши курашиш тадбирларига жалб қилинган тиббиёт, санитария-эпидемиология хизмати ва бошқа ходимларни қўшимча моддий рағбатлантириш тартиби тўғрисида»ги вақтинчалик Низомнинг 31-бандида коронавирус инфекцияси тарқалишига қарши курашиш доирасида беморлар билан ишлаган вақтида коронавирус инфекциясини юқтириш натижасида оғир аҳволга тушган ва соғ­лиги тикланмаган тақдирда ходимларга ёки уларнинг оила аъзоларига 250 миллион сўм миқдорида бир йўла бериладиган тўлов берилиши белгиланган.

Ушбу Низомнинг 32-бандига кўра, бир йўла бериладиган тўловлар қонун ҳужжатлари, шунингдек, жамоа шартномалари ва бошқа локал ҳужжатлар ҳамда меҳнат шартномасига мувофиқ ходимнинг соғлиғига шикаст етказгани ёки бошқа оқи­батлар юзага келиши муносабати билан тўланадиган тў­ловларни сақлаб қолган ҳолда қўшимча равишда амалга оширилади. Бу турдаги тўлов Инқирозга қарши курашиш жамғармаси маблағлари ҳисобидан қопланади.

Ана шу асосларга кўра, фуқаролик ишлари бўйича Жиззах туманлараро суди даъво аризасини қаноатлантириш ҳақида ҳал қилув қарори қабул қилди. Фидокорона меҳнат қилган мар­ҳум ходимнинг оила аъзоларига 250 миллион сўм миқдорида бир марталик компенсация ундириб берилди.

Бу мамлакатимизда ҳар бир инсоннинг ҳуқуқ ва манфаатлари қонун ҳи­моя­сида эканидан далолатдир.

Собир Набиев,

Жиззах вилояти суди судьяси