БЕКОР БЎЛГАН ҚАРОР: СУД БУЗИЛГАН УЙ-ЖОЙ ҲУҚУҚИНИ ТИКЛАДИ

Узоқ йиллар мобайнида оила аъзолари билан яшаб келган уйидан ҳайдаб чиқаришса, киши мушкул аҳволга тушиши табиий. Термизлик Акмал Бердиев (исм-шарифлар ўзгартирилган) бошига ана шундай ташвиш тушди.

Гапни узоқдан бошлайдиган бўлсак, Термиз шаҳар ҳо­кими­нинг 2005 йил 20 июлдаги 609-сонли қарорига асосан Алишер Навоий номидаги кўчада жойлашган 19-уй, 15-хонадон Холмурод Файзиевга хусусий мулк қилиб берилган. У эса, 2005 йил 26 ноя­брда хонадонни Собир Ўктамовга сотган.

2010 йил 12 январь куни ушбу хонадонни Акмал Бердиев сотиб олган ва ўшандан буён оила аъзолари билан бирга яшаб келган.

2020 йил декабрь ойида Акмал Бердиев ҳам хонадонини сотмоқчи бўлади.

Лекин но­тариал идора ва кадастр бў­лимида ушбу уй Термиз ша­ҳар ҳокимининг 2012 йил 26 мартдаги 115-сонли қарорига асосан Мудофаа вазирлигига қарашли Термиз ҳудудий уй-жойдан фойдаланиш қисмига хизмат турар жойлари фонди ҳи­собига фойдаланишга бириктириб берилганидан хабар топади.

Энг қизиғи, хонадонга нисбатан со­тишга таъқиқ қў­йилгани Ак­мал Бердиевни таажжубга солади. Чунки бу қонунга зид эди.

Шу боис у Термиз туманлараро маъмурий судига Термиз шаҳар ҳокимининг 2012 йил 26 мартдаги 115-сонли қарорининг 19-уй, 15-хонадонга нисбатан қисмини ҳақиқий эмас, деб топиш ва унга қў­йилган таъқиқни бекор қи­лиш бўйича мажбурият юклаш тўғрисида даъво аризаси билан мурожаат қилди.

Суд ушбу низоли хонадон Термиз шаҳар ҳокимининг 2005 йил 20 июлдаги 609-сонли қарорига асосан Холмурод Файзиевга хусусий мулк қи­либ берилгани, уй-жой мулк ҳу­қуқи асосида унга тегишли экани ҳақида 97-сонли давлат ордери берилиб, давлат рўй­хатидан ўтказилгани эъ­ти­бордан четда қолган, деган хулосага келди. Чунки ана шу ҳолат Акмал Бердиев ушбу хонадонни мулк ҳуқуқи асосида қонуний равишда сотиб олганини тасдиқлайди.

Қолаверса, Уй-жой кодексининг 14-моддасида давлатга қа­рашли уй, квартирага бўл­ган мулк ҳуқуқи қонун ҳужжатларида назарда тутилган хусусийлаштириш тартибида вужудга келиши белгиланган.

Амалдаги Фуқаролик кодексининг 164-моддасида мулк ҳуқуқи шахснинг ўзига қарашли мол-мулк­ка ўз хоҳиши билан ва ўз манфаатларини кўзлаб эгалик қи­лиш, ун­дан фойдаланиш ва уни тасарруф этиш, шунингдек, ўзининг мулк ҳу­қуқини, ким томонидан бўлмасин, ҳар қандай бузишни бартараф этишни талаб қи­лиш ҳуқу­қи­дан иборатлиги ва мулк ҳуқу­қи муддатсиз экани кафолатланган.

Кўриниб турганидек, Термиз шаҳар ҳокимининг 2012 йил 26 март­даги 115-сонли қарорига асосан низоли хонадоннинг Термиз ҳудудий уй-жойдан фойдаланиш қисмига бириктириб берилиши Акмал Бердиевнинг ҳуқуқ ва манфаатларини бузган. Чунки у ҳо­зирги кунга қадар низоли хонадоннинг мулкдори ҳисобланади.

Амалдаги Фуқаролик кодексининг 12-моддаси 1-қисмига кўра, давлат органи ёки фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органининг қо­нун ҳужжатларига мувофиқ бўл­маган ҳамда фуқаронинг ёки юридик шахснинг фуқаролик ҳуқуқларини ва қонун билан қўриқланадиган манфаатларини бузадиган ҳужжати суд томонидан ҳақиқий эмас, деб топилиши мумкин. «Хусу­сий мулкни ҳимоя қи­лиш ва мулк­дорлар ҳуқуқларининг кафолатлари тўғрисида»ги қонунга мувофиқ давлат мулкини хусусийлаштириш жараёнида вужудга келган хусусий мулк дахлсиздир. Хусусийлаштириш натижалари қайта кўриб чи­қил­майди ва бекор қилинмайди.

Маъмурий судларда иш юритиш тўғрисидаги кодекснинг 189-моддаси 2-қисмида «Суд устидан шикоят қилинаётган қарор ёки унинг айрим қисмлари ёхуд ҳаракатлар (ҳаракатсизлик) қонун ҳужжатларига зид экани ҳамда аризачининг ҳуқуқлари ва қонун билан қўриқланадиган манфаатларини бузаётганини аниқласа, қарорни ёки унинг айрим қисм­ларини ҳа­қиқий эмас, ҳаракатларни (ҳаракатсизликни) қонунга хилоф деб топиш тўғрисида ҳал қилув қарори қабул қилади» дея қайд этилган.

Суд ишга тааллуқли ҳужжатларни ўрганиб, Термиз шаҳар ҳокимининг 2012 йил 26 мартдаги 115-сонли қарорининг Алишер Навоий номидаги кўча, 19-уй, 15-хонадонга тегишли қисмини ҳа­қиқий эмас, деб топди. Шунингдек, шаҳар ҳокимлиги зиммасига­ ушбу хонадонга нисбатан қў­йил­ган таъқиқни бекор қи­лиш мажбуриятини ҳам юклади.

Шу тариқа Акмал Бердиев уйи­дан айрилмайдиган бўл­ди. Суд унинг бузилган ҳу­қуқ­ларини тиклади. Эндиликда у шахсий мулкини эмин-эркин тасарруф этиши мумкин.

Аъзамберди Алиқулов,

Термиз туманлараро

маъмурий суди судьяси